مسائل حقوقی ازدواج دائم – دفتر ازدواج و طلاق

اصطلاحات حقوقی برای ازدواج (1)

قصد و رضای طرفین: قصد طرفین، یعنی زوجین قصد انجام عقد را داشته باشند. خواب، مستی و بی هوشی، این قصد را زایل می کند. داشتن قصد، شرط صحت عقد می باشد، بدین معنی که نبود آن، موجب بطلان عقد است.
اهلیت طرفین: اهلیت به معنی عاقل ( دیوانه یا مجنون نبودن طرفین)، بالغ ( به سن بلوغ رسیدن) و رشید بودن طرفین است. بر اساس ماده 1041 قانون مدنی، عقد نکاح دختر، قبل از رسیدن به سن 13 سال تمام شمسی و پسر، قبل از رسیدن به سن 15 سال تمام شمسی، با اجازه ولی و داشتن حکم دادگاه انجام می شود و برای ازدواج دختران در صورت بکارت در بالاتر از سن مذکور، نیز اجازه ازدواج از سوی پدر یا جد پدری، الزامی می باشد.

موانع ازدواج: مواردی، مانند قرابت به معنای محرمیت نسبی و سببی، شوهر داشتن زن، عده زن در مورد طلاق، وفات و انقضای مدت عقد موقت که طول مدت عده، برای هر یک در قانون تعیین شده است، طلاق مرتبه سوم و نهم، غیر مسلمان بودن، بدین معنی که ازدواج دائم مرد یا زن مسلمان با غیر مسلمان جایز نیست، داشتن چهار همسر دائمی برای مرد که شرعا و قانونا، از موانع ازدواج محسوب می شوند.
مهریه: حق مالی است برای زوجه که می‌ تواند به صورت منقول ( سکه ، وجه نقد و …) یا غیر منقول ( زمین و ملک ) تعیین شود. مهریه به دو شکل عندالمطالبه و عند الاستطاعه، تعیین می شود. در صورت طلاق پس از نزدیکی، به عنوان مهرالمثل پرداخت می شود که بر اساس شان زن تعیین می شود و در صورت طلاق قبل از نزدیکی، به عنوان مهر المتعه پرداخت می شود که بر اساس شان مرد تعیین می شود.

نفقه: بر اساس ماده 1107 قانون مدنی، نفقه شامل، همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن می شود. مثل مسکن، پوشاک، غذا، اثاثیه منزل و هزینه های درمان و حتی خادم، در صورتی که زن عادت به داشتن خادم داشته باشد و یا به واسطه مریضی، نیاز به آن داشته باشد. در صورت اشتغال و تمکن مالی زوجه، باز هم زوج، موظف به پرداخت نفقه می باشد.
اجرت المثل: طبق تبصره ماده 336 قانون مدنی: « چنانچه، زوجه کارهایی را که شرعا به عهده وی نبوده و عرفا برای آن کار، اجرت المثل تعلق می گیرد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم مینماید.»

وعده ازدواج: خواستگاری، نامزدی و هر آنچه قبل از اجرای عقد نکاح، اتفاق می‌افتد، با عنوان وعده ازدواج شناخته می شوند و برای طرفین، ایجاد التزام نمی کند. یعنی، هیچ یک از طرفین نمی تواند، دیگری را به استناد وعده یا صحبت قبلی در این زمینه، ملزم به اجرای عقد کند.
تمکین: انجام وظایف همسری، از سوی زوجه تمکین، نامیده می شود. از آنجا که مرد، ریاست خانواده را بر عهده دارد، تمکین و اجرای وظایف همسری نیز برعهده زن می باشد. تمکین در حقوق، به دو نوع تمکین عام و تمکین خاص تقسیم می شود. تمکین خاص، به معنای اطاعت زن در امور جنسی، به حد متعارف است و تمکین عام به معنای تبعیت زوجه از شوهر در دیگر امور زندگی، در راستای ریاست مرد بر خانواده است.