مسائل حقوقی اجرائیه

قانون گذار، تحت شرایطی، پرداخت نفقه زنی که شوهرش مرده را جایز می داند؛ برای صحبت در خصوص شرایط پرداخت نفقه بعد از مرگ همسر، باید، ماده 1110 اصلاحی سال 1381 قانون مدنی را مد نظر قرار داد که مقرر می دارد: "در ایام عده وفات، مخارج زندگی زوجه، عندالمطالبه، از اموال اقاربی که پرداخت نفقه به عهده آنان است (درصورت عدم پرداخت)، تامین می‌ گردد." از شروط پرداخت نفقه زن بیوه، این است که اولا، زنی که شوهرش مرده، در عده وفات که مدت آن، 4 ماه و ده روز است باشد، ثانیا، اقارب متوفی، نظیر فرزندان او، از پرداخت نفقه زن بیوه، در عده وفات، خودداری کنند. البته، ذکر این نکته ضروری است که چنانچه زنی که شوهرش مرده، در گذشته، همواره از همسرش تمکین عام و خاص داشته ولیکن، شوهر، از پرداخت نفقه او، خودداری می نموده، بعد از فوت همسر نیز، می تواند، نسبت به ثبت شکایت صدور حکم بر محاسبه و پرداخت نفقه معوقه، البته به طرفیت وراث، اقدام نماید و از دادگاه بخواهد، در خصوص این خواسته، اقدام به صدور رای نماید. دادگاه پس از بررسی ادله اثبات کننده وجود تمکین زن از مرد، در زمان حیات وی و ترک انفاق شوهری که فوت شده، در ایام حیات، اقدام به صدور رای مقتضی، در این خصوص خواهد نمود. شایان ذکر است، هم در نفقه عده وفات و هم در نفقه معوقه ایام زوجیت، زوجیت زن و مرد، باید، به موجب عقد دائم باشد، مگر اینکه در عقد موقت، بر پرداخت نفقه، شرط شده و یا بر آن، توافقی صورت گرفته باشد.

بر اساس قانون مدنی ، نفقه زن در عقد دائم بر عهده شوهر است . به این معنا که زمانی که زن و مرد به عقد دائم یکدیگر درآمدند ، مرد مکلف می شود که به همسر خود نفقه بپردازد . همانگونه که از این ماده مشخص است ، تکلیف پرداخت نفقه زن بر عهده مرد است و زن در این خصوص هیچگونه وظیفه ای نخواهد داشت و حتی در صورتی که شاغل باشد هم موظف نیست برای زندگی مشترک هزینه ای بپردازد ؛ چرا که بر اساس شرع و قانون وظیفه تامین نفقه زن بر عهده همسر وی قرار گرفته است . یکی از مزایای نفقه زن آن است که پرداخت نفقه به وی مشروط به فقر زن نیست . بنابراین حتی اگر زن دارای اموالی بوده و قادر به تامین نیازهای خود بوده و همچنین در صورتی که زن شاغل باشد ، باز هم پرداخت نفقه زن بر عهده شوهر است . لذا در پرداخت نفقه به زن تفاوتی میان زنان شاغل و زنان غیر شاغل نیز وجود ندارد .

یکی از تکالیف مرد از لحاظ شرعی و قانونی پرداخت نفقه می باشد . شمول نفقه بر طبق قانون مدنی عبارت است از : مسکن ، البسه و غذا و اثاث البیت به اندازه رفع نیاز و با توجه به میزان استطاعت نفقه دهنده . از جمله اشخاص مشمول نفقه فرزندان هستند . زمانی که زن و مرد از هم طلاق می گیرند تکلیف مرد برای پرداخت نفقه زن از بین می رود و دیگر مرد الزامی به پرداخت نفقه زن ندارد اما مسئله حضانت و پرداخت نفقه فرزندان بعد از طلاق نیز اهمیت زیادی برخوردار است و قانونگذار قوانینی را در این خصوص در قانون مدنی بیان کرده است . قانونگذار برای حضانت و نفقه فرزندان بعد از طلاق راهکار های را پیش بینی و اتخاذ کرده است . زمانی که حضانت طفل به پدر واگذار شده باشد مسلما پرداخت نفقه برعهده پدر می باشد ، اما در فرضی که حضانت طفل به مادر واگذار شده باشد ، اصولا در این که چه کسی مسئول پرداخت نفقه است تردید به وجود می آید اما با توجه به قوانین و همچنین ماده 1199 قانون مدنی نفقه اولاد برعهده پدر است حتی اگر حضانت طفل با مادر باشد . - نفقه فرزند بعد از طلاق تا چه زمانی با پدر است ؟ با توجه به رویه محاکم قضایی علی الاصول نفقه فرزند دختر تا زمان ازدواج با پدر است ، پدر مکلف به تامین هزینه ها و پرداخت نفقه تا زمان عقد نکاح به فرزند دختر خود می باشد . نفقه فرزند پسر تا[...]

قانون گذار، تکلیف پرداخت نفقه زن در ازدواج دائم را بر عهده مرد قرار داده و هیچ گونه عذری را از جانب مرد، برای نپرداختن نفقه زن، موجه نمی داند؛ مگر اینکه زن، بدون دلیلی موجه، از تمکین عام (اطاعت و فرمان برداری از مرد و زندگی با او زیر یک سقف) و تمکین خاص (برقراری رابطه زناشویی)، نسبت به مرد، خودداری نماید. پرداخت نفقه، از منظر قانون، به اندازه ای مهم است که در شرایطی، ترک انفاق، جرم انگاری گردیده و برای آن، ضمانت اجراهایی نظیر حبس تعزیری، در نظر گرفته شده است همچنین، علی رغم اینکه حق طلاق، صرفا از آن مردان است، در شرایطی که زن بتواند ثابت کند، علی رغم وجود تمکین، مرد ترک انفاق کرده، می تواند به استناد ترک انفاق و همچنین عسر و حرج ناشی از این امر، تقاضای صدور حکم طلاق نماید. این امر، یعنی حق طلاق زن به علت عدم پرداخت نفقه، در ماده 1129 قانون مدنی، به صراحت، پیش بینی گردیده است. این ماده، مقرر می دارد: "در صورت استنکاف شوهر از دادن نفقه و عدم امکان اجرا حکم محکمه و الزام او به دادن نفقه، زن می‌ تواند برای طلاق به حاکم ‌رجوع کند و حاکم، شوهر او را اجبار به طلاق می نماید، ‌همچنین است در صورت عجز شوهر از دادن نفقه." بنابراین، اگر مرد نفقه ندهد و نتوان به موجب حکم دادگاه، مبنی بر پرداخت نفقه، او را ملزم به پرداخت کرد یا اگر مرد، به دلیل ناتوانی مالی، از پرداخت نفقه، عاجر باشد، زن، حق طلاق پیدا کرده و می تواند با ثبت دادخواست طلاق و طی کردن روال قانونی اثبات ترک انفاق، پس[...]

بر اساس ماده 1106 قانون مدنی " در عقد دائم نفقه زن بر عهده شوهر است " . همانطور که از این ماده بر می آید ، این ماده تنها نفقه زوجه در عقد دائم را پیش بینی کرده است و حکمی در خصوص الزام به پرداخت نفقه در عقد موقت پیش بینی نشده است . به علاوه اینکه بر اساس ماده 1113 قانون مدنی " در عقد موقت ، زن حق نفقه ندارد ؛ مگر اینکه شرط شده باشد یا آنکه عقد مبنی بر آن جاری شده باشد " یعنی در عقد موقت ، اصل عدم پرداخت نفقه است ؛ مگر اینکه زن و شوهر پرداخت نفقه در عقد موقت را مورد توافق قرار دهند و یا اینکه اگر آن را مورد توافق قرار نداده باشند ، از شرایط و عرف جامعه اینگونه برداشت شود هرچند پرداخت نفقه در عقد موقت در قانون پیش بینی نشده و مورد توافق طرفین نیز قرار نگرفته است ، با این وجود مرد موظف به پرداخت نفقه در عقد موقت می باشد ؛ مانند زمانی که زن به عنوان همسر موقت ، مدتی طولانی در منزل مرد زندگی می کند . در قانون تنها شرطی که برای تعلق نفقه به زوجه در عقد دائم در نظر گرفته شده ، این است که زن از شوهر خود تمکین کند . عدم تمکین زن ، به مرد اجازه عدم پرداخت نفقه را می دهد . همچنین در صورتی که در عقد موقت نیز نفقه به زن پرداخت شود ، زن موظف به تمکین است .

نفقه در لغت به معنی هزینه و خرجی است . مطابق قانون مدنی ، پرداخت نفقه زن بر عهده شوهر است . علت این موضوع این است که در ایران انجام امور داخلی خانه بر عهده زن می باشد و این مردان هستند که وظیفه تأمین هزینه های زندگی خانواده را بر عهده دارند . قانون مدنی در خصوص اینکه نفقه زوجه شامل چیست ماده 1107 را در نظر گرفته است که طبق آن " نفقه زوجه عبارت است از همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ، البسه ، نان ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض " . منظور از نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن این است که مرد موظف است همه نیازهای زن را بر اساس عرف جامعه برطرف کند . بعلاوه ، در صورتی که زن به مواردی احتیاج داشته باشد که خارج از عرف است ، اما متناسب با شأن اوست ، باز هم مرد موظف به تأمین این موارد خواهد بود . برای مثال اگر زن از خانواده ای است که عادت به خادم داشته اند ، شوهر باید برای زوجه خادم بگیرد . آنچه از این ماده برداشت می شود این است که ملاک پرداخت نفقه و میزان آن وضعیت مالی زوج نیست و آنچه برای تعیین میزان نفقه ملاک است ، نیازهای متعارف و متناسب زوجه است که بایستی توسط زوج تأمین گردد . البته این مطلب صرفا متن قانون است ولی در عمل قاضی در تعیین میزان نفقه ، وضعیت مالی مرد را هم  در[...]

در کنار طلاق به درخواست مرد و طلاق از طرف زن ، نوعی طلاق نیز وجود دارد که در آن ، هر دوی زوجین ، متقاضی جدا شدن از هم هستند و پس از اینکه در خصوص برخی از امور مربوط به زندگی زناشویی از قبیل مهریه زن ، حضانت فرزندان و مواردی از این قبیل به توافق رسیدند ، یک توافقنامه طلاق تنظیم کرده و با ارائه آن به دادگاه ، درخواست جدایی می کنند . در ارتباط با مهریه باید گفت،اقتضای مالکیت مهریه توسط زن ، آن است که چه در طول زندگی مشترک و چه در طی فرایند طلاق ، زن بتواند حقوق قانونی خود را مطالبه کند . به همین دلیل ، به این سوال که آیا در طلاق توافقی مهریه به زن تعلق می گیرد یا خیر ، باید پاسخ مثبت داد و گفت که حتی در طلاق توافقی نیز ، زن استحقاق مهریه داشته و به زن مهریه تعلق می گیرد ؛ منتها ممکن است که میزان آن ، بنا به توافق طرفین ، کمتر شده و یا اینکه تمام آن بخشیده شود . اما افرادی که قصد طلاق توافقی و دریافت گواهی عدم امکان سازش از دادگاه را دارند ، ممکن است این سوال را مطرح کنند که نحوه تعیین مهریه زن در طلاق توافقی به چه صورت است ؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که یکی از مهم ترین موضوعاتی که زوجین باید در خصوص آن توافق کرده و در توافقنامه طلاق توافقی آن را درج کنند ، مهریه زن[...]

از جمله حقوق مالی که به موجب عقد ازدواج، به زن، تعلق می گیرد، مهریه می باشد که پس از فوت زن باطل یا ساقط نمی شود و توسط ورثه وی قابل مطالبه می باشد . حال به جهت اهمیت این موضوع در این بخش از مقاله مهریه زن فوت شده مورد مطالعه قرار می گیرد. در خصوص مهریه زن فوت شده در ابتدا لازم است که توضیحاتی در خصوص مهریه ارائه شود. مهریه عبارت است از مالی معینی که دارای ارزش بوده که در عقد ازدواج از سوی مرد به زن داده می شود. در واقع بر مبنای ماده 1082 قانون مدنی به محض اینکه عقد نکاح، میان زوجین واقع شود، زن، مالک مهریه می شود و مواردی مانند عدم تمکین؛ سو معاشرت زن یا حتی فوت زوجه نسبت به دریافت هیچ تاثیری ندارد. نکته مهمی که در این خصوص وجود دارد این است که مهریه جز حقوق مالی زوجه است و با فوت زن مهریه باطل نمی شود بلکه مانند سایر حقوق مالی به ورثه زن منتقل می شود و در صورت درخواست وراث، شوهر مکلف است که مهریه را به آن ها پرداخت نماید و اگر از پرداخت مهریه به ورثه زوجه متوفی امتناع کند اموال شوهر از طریق اجرای احکام قابل توقیف می باشد. - مهریه زن فوت شده چگونه محاسبه می شود اگر مهریه زن وجه رایج باشد نحوه محاسبه آن در تبصره ماده 1082 قانون مدنی آمده است که بیان می کند:« چنانچه مهریه وجه رایج باشد متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه زمان[...]

مطالبه مهریه عقد موقت هم مانند عقد دائم است و بسته به توافق طرفین در نوع و زمان پرداخت زن می تواند از شروع مدت عقد تا پایان آن یا بعد از بذل مدت عقد ، از مرد مطالبه کند . عقد موقت یا صیغه در کشور ما در اغلب موارد به صورت پنهانی بین زن و مرد اتفاق می افتد برای همین کمتر اتفاق می افتد که عقد موقت در دفتر ازدواج به ثبت برسد و اصولا توسط خود زن و مرد خوانده می شود . حال با توجه به این که عقد موقت ممکن است به ثبت رسیده یا نرسیده باشد نحوه مطالبه مهریه عقد موقت توسط زن نیز متفاوت خواهد بود . 1- مطالبه مهریه در عقد موقت ثبت شده . 2- مطالبه مهریه در عقد موقت ثبت نشده . - در عقد موقتی که در دفتر ازدواج به ثبت رسیده است زن می تواند با مراجعه به دفتر ازدواج درخواست صدور اجراییه و ابلاغ آن به شوهر خود را بنماید. در آن جا مهلت یک ماهه برای پرداخت مهریه تعیین می شود و به مرد ابلاغ می شود . - در صورتی که مرد در مهلت مقرر مهریه زن را نپردازد ، چون زن یک سند رسمی تحت عنوان صیغه نامه در دست دارد می تواند آن را به اجرا بگذارد که امکان توقیف اموال یا ممنوع الخروج کردن شوهر در این حالت وجود دارد . - در صورتی که عقد موقت ثبت نشده باشد و طرفین صرفا به خواندن صیغه محرمیت بین خودشان و بدون حضور در دفتر[...]

برای زمان پرداخت مهریه در عقد موقت می توان گفت امکان پرداخت مهریه از هنگام اجرای عقد وجود دارد تا زمانی که عقد موقت به هر دلیلی مثل پایان مدت یا بذل مدت به پایان برسد . به عبارت دیگر مرد در هنگام وقوع عقد ازدواج موقت مهریه را به زن خود می ‌پردازد یا مکلف به پرداخت آن می ‌شود . عقد ازدواج موقت بعضا مدتش ۹۹ ساله می باشد( البته اکثر فقها عقد موقت 99 ساله را همان ازدواج دائم تلقی کرده و شرایط ازدواج دائم را در آن در نظر میگیرند) . زمان های مختلف برای پرداخت مهریه در عقد دائم یا موقت بر اساس توافق طرفین در نوع مهریه به ترتیب زیر می باشد : - مهریه به صورت حال در عقد تعیین شده باشد : در این صورت باید تا مهلتی که در هنگام عقد مشخص شده است زن مهریه را دریافت کند . - مهریه به صورت مدت دار یا موجل در هنگام عقد تعیین شده باشد : در این مورد هم مانند مهریه حال باید زن مهریه را از مرد تا مهلت مشخص شده دریافت کند . - مطالبه مهریه در هنگام عقد به صورت اختیار زوجه تعین شده باشد : در چنین حالتی هرگاه زوجه درخواست وصول مهریه کند می تواند اقدام به دریافت مهریه در عقد موقت ، یا دائم را بنماید که اصطلاحا مهریه عندالمطالبه است . - مطالبه مهریه از جانب زن منوط باشد به استطاعت و توان مالی مرد در پرداخت : در این نوع از مهریه که هنگام عقد تعیین[...]