حضانت پدر معتاد

از آنجا که تمام قواعد مربوط به حضانت، به گونه ای تنظیم شده اند که مصلحت طفل، به بهترین نحو تامین شود، موارد سلب حضانت از پدر، از مادر و از مسئول حضانت، به جهت حمایت از حقوق فرزند و رعایت مصلحت او، در قانون مدنی، مورد پیش بینی، قرار گرفته و ماده 1173 قانون مدنی، به آن، اختصاص داده شده است که در این خصوص، مقرر می دارد:

“هرگاه، در اثر عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل، تحت حضانت او است، صحت جسمانی و یا تربیت اخلاقی طفل، در معرض خطر باشد، محکمه می تواند، هر تصمیمی که برای حضانت طفل، مقتضی بداند، اتخاذ نماید.”

بر اساس این ماده، چنانچه پدر، دارای مصادیق انحطاط اخلاقی بوده یا رفتاری داشته باشد که مصلحت طفل را تهدید کند، می توان، با ثبت دادخواست سلب حضانت از پدر و اثبات انحطاط اخلاقی یا رفتار خلاف مصلحت طفل، از وی، سلب حضانت کرد.

مصادیق انحطاط اخلاقی یا رفتار خلاف مصلحت طفل، شامل مواردی نظیر اعتیاد به الکل یا مواد مخدر، در صورتی که زیان آور بوده، مبتلا بودن به بیماری های روانی ای که پزشک قانونی، تشخیص داده باشد، ضرب و جرح یا سوء استفاده از فرزند و مواردی از این دست می باشد.

قانون مدنی، در خصوص شرایط سلب حضانت از پدر به علت بیماری روانی و حضانت فرزند با پدر معتاد، تعیین تکلیف کرده است. این قانون، در ماده 1173 خود، موارد و مصادیق انحطاط اخلاقی را نام برده و اشاره داشته که در صورت وجود این مصادیق، و در حالتی که مصلحت طفل، به خطر بیفتد، دادگاه، در خصوص حضانت فرزند، تصمیم مقتضی و شایسته را خواهد گرفت.

با توجه به این ماده، اعتیاد، از مصادیق و موارد انحطاط اخلاقی و رفتارهای خلاف مصلحت طفل، در نظر گرفته شده است؛ اما، این اعتیاد، باید، به گونه ای بوده که زیان آور باشد. تشخیص اینکه تا چه میزان از اعتیاد به مواد مخدر، روان گردان یا الکل، زیان آور بوده، بر عهده دادگاه و قاضی پرونده خواهد بود.

اما، به طور کل و با توجه به عرف، می توان گفت، اعتیادی زیان آور تلقی خواهد شد که فرد، به واسطه مصرف مواد مخدر یا الکل، کنترل خود را از دست داده، اقدام به ضرب و جرح و فحاشی نموده یا از کار کردن و پرداخت نفقه فرزند خود، امتناع کند و نتواند، امور تادیبی و تربیتی را در خصوص طفل، به درستی، اعمال نماید.

در چنین حالتی، برای سلب حضانت پدر معتاد و تعیین تکلیف در خصوص حضانت فرزند با پدر معتاد، باید با ثبت دادخواست سلب حضانت و همچنین، دادخواست تقاضای صدور حکم حضانت، به نفع مادر یا هر شخص دیگری، از دادگاه، درخواست کرد که حکم مقتضی و شایسته را با در نظر گرفتن مصلحت طفل، صادر کند. اثبات اعتیاد، بر عهده مدعی این امر، خواهد بود.