غش در معامله چیست؟

غش در معامله ، در یک مفهوم کلی ، به این معنا است که یکی از طرفین معامله ( معمولا فروشنده در عقد بیع ) ، با انجام مجموعه اقدامات خاصی در شرایط خاص ، اقدام به فریب دادن طرف مقابل ( معمولا خریدار یا مشتری در عقد بیع ) نماید ؛ به صورتی که اگر خریدار ، از این موضوع ، اطلاعی نداشت ، راضی به انجام معامله نمی شد .

غش در معامله که همان فریب دادن دیگری حین انجام عقد و قرارداد می باشد ، در قانون مدنی ، با عنوان تدلیس ، مورد پیش بینی قرار گرفته و شرایط و احکام آن ، ذکر شده است . بر اساس ماده 438 قانون مدنی ، تدلیس در معامله یا همان غش در معامله ، عبارت است از مجموعه عملیاتی که موجب فریب طرف معامله شود .

یکی از مهم ترین و اصلی ترین شرایط غش در معامله ، آن است که یکی از طرفین معامله ، همچون جرم کلاهبرداری ، اقدام به انجام اموری نماید که این اقدامات ، منجر به فریب خوردن یا گول خوردن طرف مقابل وی شده و او ، توانایی تشخیص این امر را نداشته باشد . به عنوان نمونه ، مجموعه اقداماتی که می تواند منجر به غش در معامله شود ، شامل موارد زیر می باشد :

– کم فروشی یا گرانفروشی : در این حالت ، ممکن است که فروشنده ، با دستکاری کردن ترازو یا اضافه کردن چیز دیگر به کالای فروخته شده ( همچون افزودن آب به شیر ) ، اقدام به فریب طرف معامله نموده ؛ در حالی که خریدار ، از آن بی اطلاع است .

– خوب جلوه دادن مورد معامله : در این حالت ، ممکن است که فروشنده ، با انجام اقداماتی ، محاسنی را در مورد معامله ایجاد نماید ؛ در حالی که فاقد آن است . به عنوان نمونه ، آب زدن به سبزی ها برای تازه جلوه دادن آنها و یا رنگ کردن میوه های نارس .

– پنهان کردن عیوب مورد معامله : در این حالت ، ممکن است که فروشنده ، با انجام غش در معامله ، اقدام به پنهان کردن معایب کالا از خریدار نماید ؛ همچون حالتی که فروشنده ، برای جلوگیری از اطلاع خریدار ، اقدام به رنگ کردن ماشین تصادفی نماید و خریدار ، از این موضوع ، بی اطلاع باشد .

– نشان دادن چیزی بر خلاف جنس و ماهیت آن : در شرایطی که فروشنده ، به جای کالایی که به خریدار ، معرفی نموده است ، کالای دیگری را به وی عرضه نماید ، غش در معامله انجام شده است ؛ مثل حالتی که شخصی ، اقدام به روکش نمودن فلزی با طلا نموده و آن را به جای طلا ، به مشتری بفروشد .

همچنین ، یکی دیگر از شرایط غش در معامله ، آن است که غش در معامله ، در مورد کالاهایی مصداق خواهد داشت که عین معین باشد . یعنی کالایی که ما به ازای خارجی قابل اشاره ای در دنیای واقعی داشته باشد . مثل این ماشین ، این خانه و غیر اینها . لذا در صورتی که مورد معامله ، از نوع عین کلی باشد ، غش در معامله در خصوص آن ، ایجاد نخواهد شد ؛ چرا که حکم چنین معامله ای ، بطلان نبوده و می توان از فروشنده خواست که مال معیوب را تعویض کند .

البته ، در خصوص شرایط غش در معامله ، باید گفت که ممکن است هر کدام از امور فوق ، اتفاق افتاده باشد ؛ لکن خود فروشنده نیز ، از موضوع غش در معامله ، بی اطلاع بوده و یا اینکه خود خریدار ، با علم به موضوع ، باز هم اقدام به انعقاد معامله نماید . در چنین شرایطی ، غش در معامله ، صورت نگرفته و نمی توان جبران خسارت در تدلیس را تقاضا نمود . لذا شرط غش در معامله ، بی اطلاعی شخص فریب خورده و اطلاع شخص فریب دهنده ، نسبت به موضوع ، می باشد .

لازم به ذکر است که غش در معامله ، صرفا توسط فروشنده ، انجام نشده ؛ بلکه در شرایطی هم ، ممکن است که خریدار ، با انجام اقداماتی ، ضمن معامله را خوب جلوه داده و یا از بیان ایرادات و معایب آن به فروشنده ، امتناع نماید که در این شرایط نیز ، غش در معامله انجام گرفته است .