بر اساس قانون مدنی ، ازدواج یا همان عقد نکاح ، به دو صورت است ؛ یا اینکه به صورت موقتی بوده که به آن صیغه موقت نیز گفته می شود و یا اینکه به صورت دائمی و بدون ذکر مدت مشخصی است که به آن ، ازدواج دائم گفته می شود . با این حال ، وجه مشترک این دو نوع نکاح ، آن است که زن ، از حق و حقوق خاصی برخوردار خواهد بود که اعم است از حقوق زن در ازدواج از نوع مالی و غیر مالی .
اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که حقوق زن در ازدواج دائم و موقت چیست و حق و حقوق زوجه در زندگی مشترک ناظر بر چه مواردی می باشد ؟ لذا در این قسمت ، اهم حقوق زن در ازدواج ، از نوع مالی را ذکر خواهیم کرد و در ادامه ، حقوق زن در ازدواج از نوع حقوق غیر مالی را نیز ، بررسی خواهیم نمود .
1- یکی از مهم ترین حقوق زن در ازدواج ، حق مهریه است که از نوع حقوق مالی زوجه در عقد نکاح می باشد . با این توضیح که به محض وقوع عقد نکاح دائم یا موقت ، زن ، مالک مهریه ای که حین عقد تعیین شده است ، خواهد گردید و می تواند آن را مطالبه نموده یا اقدام به بخشش مهریه نماید . لازم به ذکر است که حق مهریه زن ، اختصاص به عقد دائم نداشته و در عقد موقت نیز ، زوجه از مهریه برخوردار می گردد و اصولا ذکر آن حین عقد ، شرط صحت صیغه می باشد .
2- از دیگر حق و حقوق مالی زن در زندگی مشترک ، حق نفقه است ؛ با این توضیح که مرد ، مکلف است هزینه های زندگی مشترک ، اعم از خوراک ، پوشاک ، مسکن ، هزینه های بهداشتی و درمانی و مواردی از این قبیل را به صورت مرتب ، به زوجه پرداخت نماید و در عوض ، زوجه نیز مکلف به تمکین از همسر است . لازم به ذکر است که حق نفقه زن ، مختص ازدواج دائم است و در عقد موقت یا صیغه ، حق نفقه برای زن وجود نداشته ؛ مگر اینکه این موضوع شرط شده باشد و یا اینکه عقد ، بر مبنای آن واقع شده باشد .
3- یکی دیگر از موارد حقوق مالی زن در طی زندگی مشترک ، اجرت المثل ایام زوجیت می باشد که یکی از پرکاربردترین موارد حقوق زن در ازدواج است . بر این اساس ، زوجه ، می توان مزد کارهایی که در طول زندگی مشترک ، به دستور شوهر انجام داده ؛ بی آنکه قصد تبرع داشته باشد ، را از وی دریافت نماید . ، حق اجرت المثل زندگی زناشویی ، منحصر به عقد دائم نبوده ؛ بلکه همسر موقت نیز ، می تواند هر زمان در طول زندگی مشترک ، اقدام به مطالبه آن نماید .
4- از جمله دیگر حقوق مالی زوجه در ازدواج که غالبا پس از طلاق مطرح می شود ، حق تنصیف اموال و دارایی های مرد پس از ازدواج می باشد که بر اساس آن ، اگر مردی اقدام به طلاق دادن همسر خود نموده و در طول زندگی مشترک اموالی به دست آورده باشد ، در صورتی که این شرط را در عقدنامه امضا کرده باشد ، می بایست نصف آن را به زوجه بپردازد .
5- سایر حقوق مالی زن در ازدواج ، آن است که در صورت فوت شوهر ، همسر دائم ، می تواند از ارث شوهر بهره مند شده و در صورت دارا بودن شرایط لازم ، از مستمری شوهر نیز بهره مند گردد . اما در عقد موقت ، به زوجه ارثیه تعلق نخواهد گرفت . همچنین ، بر اساس قانون ، همسر موقت ، حق بهره مندی از مستمری شوهر متوفی را نیز ، نخواهد داشت .