بر اساس برخی از مقررات ، حضور شهود برای عقد نکاح ، به لحاظ قانونی ، الزامی و اجباری دانسته شده است و در حال حاضر که ثبت عقد نکاح دائم در محضر ، الزامی دانسته شده است ، می بایست تعدادی از شاهدان واجد شرایط نیز ، در محضر حاضر شده و شهادت دهند . اما سوالی که در این خصوص مطرح می شود ، آن است که تعداد شهود عقد ازدواج ، چند نفر است و اگر زن و مردی بخواهند در محضر ازدواج نمایند ، باید چه تعداد شاهد برای نکاح معرفی کنند ؟
بر اساس ماده 7 نظامنامه ثبت ازدواج و طلاق ، « در صورتی که هویت زوجین ، نزد صاحب دفتر ازدواج و طلاق ، محرز و مشخص نباشد ، بایستی دو نفر از اشخاص معروف و معتمد ، حضورا ، هویت زن و مرد را تصدیق نموده و مراتب این موضوع ، در دفتر ، قید و به امضای معرفین برسد » . بر این اساس ، می توان گفت که تعداد شهود معرفی شده برای عقد ازدواج ، دو نفر هستند که در ادامه ، شرایط شاهدان نکاح را مورد بررسی قرار می دهیم .
البته ، علاوه بر معرفی تعداد شهود مذکور ، رضایت پدر برای ازدواج دختر نیز الزامی است . به عبارت دیگر ، علاوه بر امضای شهود ازدواج ، جاری کنندگان صیغه ازدواج در محضر نیز باید ذیل سند ازدواج را امضا کنند و در صورتی هم که زوجه ، دوشیزه باشد ، پدر ایشان می بایست رضایت خود برای ازدواج دختر را به صورت حضوری در محضر اعلام نموده و یا اینکه به دختر خود ، وکالت در ازدواج داده باشد .
همانطور که گفته شد ، بر اساس نظامنامه ثبت ازدواج ، تعداد شاهدان عقد ازدواج ، حداقل دو نفر هستند که باید به محل دفترخانه ازدواج و طلاق مراجعه نموده و هویت زوجین را تصدیق یا تایید کنند تا در آینده ، در خصوص ازدواج آنها ، شک و شبهه ای ایجاد نشود ؛ البته در حال حاضر ، ثبت الکترونیکی ازدواج ، الزامی شده است . اما ممکن است این سوال مطرح شود که شرایط شهود عقد ازدواج چیست و به عبارت دیگر ، چه اشخاصی نمی توانند شاهد عقد ازدواج میان زن و مرد باشند ؟
در پاسخ به این سوال ، باید گفت که یکی از مهم ترین دلایل الزام قانونی جهت معرفی تعداد شهود عقد نکاح ، آن است که شاهدی برای ازدواج زن و مرد وجود داشته باشد تا ضمن تایید هویت زن و مردی که قصد ازدواج دارند ، از اختلافات احتمالی در خصوص انکار رابطه زوجیت در آینده ، احتراز شود . به همین دلیل ، یکی از مهم ترین شرایط شهادت شهود ازدواج ، آن است که کور یا کر نباشند تا بتوانند زوجین را شناسایی نموده و بر وقوع عقد نکاح ایشان ، شهادت دهند .
علاوه بر این ، یکی دیگر از شرایط شهود عقد ازدواج ، آن است که شهود معرفی شده ، محجور نباشند . اشخاص محجور ، به کسانی گفته می شود که به سن بلوغ نرسیده اند ، یا سفیه و دیوانه هستند . بنابراین ، شاهد عقد ازدواج ، باید لااقل 18 سال سن داشته و عاقل باشد ؛ به این منظور ، لازم است که شهود عقد ازدواج ، با در دست داشتن شناسنامه ، برای شهادت در محضر ، حاضر شوند و ذیل سند ازدواج را امضا کنند. معمولا تعداد شاهدان عقد ازدواج ، از بزرگان و معتمدان خانواده و فامیل ، همچون پدربزرگ ، عمو ، دایی و … انتخاب می شوند ؛ اما در هر حال ، وجود رابطه قرابت یا خویشاوندی میان شهود ازدواج ، با زن و مرد ، جزء شرایط شهود عقد نکاح نمی باشد و به همین دلیل ، از میان دوستان ، سایر بستگان و یا آشنایان نیز ، می توان شهودی را انتخاب و به محضر ، معرفی نمود . لازم به ذکر است که به لحاظ قانونی ، منعی برای معرفی شهود یکی از زوجین برای دیگری ، وجود ندارد و به عبارت دیگر ، تعداد شاهدان معرفی شده هر یک از زوجین ، می توانند شاهد طرف مقابل نیز باشند .