مسأله: هر گاه زنی کودکی را شیر دهد، با نُه شرط سبب محرم شدن خواهد بود:
1- شیر از ولادت باشد. بنابراین اگر پستان، بدون تولّد فرزندی شیر پیدا کند و کودکی از آن بنوشد، سبب محرمیّت نمیشود.
2- بچّه از زن زنده شیر بخورد. پس اگر پستان زن مردهای را به دهان بگیرد و شیر بخورد، اثری ندارد.
3- شیر آن زن از حرام نباشد. بنابراین اگر شیر بچّه ای را که از زنا به دنیا آمده به بچّه ای بدهند، به کسی محرم نمیشود.
4- شیر را از پستان بمکد. ولی احتیاط واجب آن است که اگر شیر را در گلوی بچّه بریزند، با آن زن و محارم او ازدواج نکند.
5- شیر را با چیز دیگر مخلوط نکنند.
6- کودک به واسطه بیماری شیر را قی نکند. ولی احتیاط واجب آن است در این صورت کسانی که به واسطه شیر دادن به آن بچّه محرم میشوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه هم به او ننمایند.
7- کودک پانزده مرتبه یا یک شبانه روز به طوری که در مسأله بعد خواهد آمد، شیر کامل بخورد یا آن مقدار شیر به او بدهند که بگویند از آن شیر استخوانش محکم شده و گوشت در بدنش روییده است. و احتیاط مستحب آن است که اگر ده مرتبه شیر بخورد، کسانی که به واسطه شیر خوردن با او محرم میشوند، با او ازدواج نکنند و نگاه محرمانه نیز به او ننمایند.
مسأله: در یک شبانه روز، کودک نباید غذا یا شیر زن دیگری را بخورد، مگر این که غذا به قدری کم باشد که به حساب نیاید. همچنین در بین پانزده مرتبه شیر خوردن نباید شیر زن دیگری را بخورد و در هر مرتبه باید به قدری بخورد که سیر شود و بنابر احتیاط، دو دفعه به طور ناقص نه دو دفعه حساب میشود و نه یک دفعه.
8- شیر مربوط به یک شوهر باشد. بنابراین اگر زنی را که دارای شیر است طلاق بگیرد بعد شوهر دیگری کند و از او باردار شود و تا موقع وضع حل، شیری که مربوط به شوهر اوّل داشته باقی بماند و مثلاً کودکی را هشت دفعه از شیر مربوط به شوهر اوّل و هفت دفعه از شیر مربوط به شوهر دوّم شیر دهد، آن کودک به کسی محرم نمیشود. همچنین اگر زنی از شیر مربوط به شوهر اوّل، کودکی را به طور کامل شیر دهد و بعد از شیر مربوط به شوهر دوّم کودک دیگری را شیر کامل دهد، آن دو کودک به یکدیگر محرم نمیشوند.
9- دو سال کودک تمام نشده باشد. بنابراین بعد از تمام شدن دو سال، اگر به او شیر بدهند به کسی محرم نمیشود. حتّی اگر پیش از تمام شدن دو سال، چهارده مرتبه و بعد از آن یک مرتبه شیر بخورد با کسی محرم نمیشود. ولی اگر از موقع زاییدن زن بیش از دو سال گذشته باشد و شیر او باقی باشد و بچّهای را شیر دهد، احتیاط واجب آن است که با زنانی که به واسط ه شیر خوردن با او محرم میشوند ازدواج نکند و نگاه محرمانه هم ننماید.
مسأله: اگر زنی پسر بچّه ای را با رعایت شرایط نُه گانه شیر دهد، کسانی که به واسطه شیر خوردن به آن پسر محرم میشوند عبارتند از:
- خود آن زن و او را مادر رضاعی گویند.
- مادر آن زن و هر چه بالا روند، اگر چه مادر رضاعی او باشند.
- مادر شوهر آن زن که شیر مربوط به او است و هر چه بالا روند.
- دخترانی که از آن زن به دنیا آمده اند یا به دنیا میآیند.
- دختران اولاد آن زن و هر چه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده یا اولاد او آنها را شیر داده باشند.
- دختران شوهر آن زن که شیر مرب وط به اوست و هر چه پایین روند، اگر چه دختران رضاعی او باشند.
- خواهران آن زن، اگر چه رضاعی باشند.
- خواهران شوهری که شیر مربوط به اوست، اگر چه خواه ران رضاعی او باشند.
- خاله ها و عمّه های آن زن و هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند.
- خاله ها و عمّه های شوهری که شیر مربوط به اوست و هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند.
همچنین عدّه دیگری که در مسائل بعد گفته میشود، به واسط ه شیر دادن محرم میشوند.
مسأله: اگر زنی دختر بچّه ای را با رعایت شرایط نُه گانه شیر دهد، کسانی که به واسطه شیر خوردن به آن دختر محرم میشوند عبارتند از:
- شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست و او را پدر رضاعی گویند.
- پدر آن زن و هر چه بالا روند، اگر چه پدر رضاعی او باشند.
- پدر شوهر آن زن که شیر مربوط به او است و هر چه بالا روند.
- پسرانی که از آن زن به دنیا آمدهاند یا به دنیا میآیند.
- پسران اولاد آن زن و هر چه پایین روند، چه از اولاد او به دنیا آمده یا اولاد او آنها را شیر داده باشند.
- پسران شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست و هر چه پایین روند، اگر چه پسران رضاعی او باشند.
- براد ران آن زن، اگر چه رضاعی باشند.
- برادران شوهری که شیر مربوط به اوست، اگر چه برادران رضاعی او باشند.
- عموها و دایی های آن زن و هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند.
- عموها و دایی های شوهری که شیر مربوط به اوست و هر چه بالا روند، اگر چه رضاعی باشند.
همچنین عدّه دیگری که در مسائل بعد گفته میشود، به واسطه شیر دادن محرم میشوند.
مسأله: شیر دادنی که علّت محرم شدن است به دو چیز ثابت میشود:
اوّل: خبر دادن عدّه ای که انسان از گفته آنها یقین پیدا کند.
دوّم: شهادت دو مرد عادل یا چهار زن عادل، بلکه احتیاط واجب آن است که به شهادت یک مرد یا یک زن هم اکتفا کرد. ولی شاهدها باید شرایط شیر دادن را هم بگویند، مثلاً بگویند ما دیدهایم که فلان بچّه پانزده بار از پستان فلان زن با رعایت شرایط نُه گانه، شیر کامل خورده است و اگر بدانیم همه آنها شرایط را میدانند و در آن توافق دارند، شرح دادن آن لازم نیست.
مسأله: هر گاه ندانند آیا کودک به مقداری که سبب محرم شدن است شیر خورده یا نه، محرم بودن ثابت نمیشود بلکه برای محرمیّت باید یقین حاصل شود.
مسأله: کسانی که از راه رضاع (شیر دادن) به انسان محرم میشوند، همان هایی هستند که از راه نسب (خویشاوندی) محرم هستند. مانند: پدر، مادر، خواهر، برادر، فرزند، عمو، دایی، عمّه و خاله رضاعی و نیز مانند: مادرزن رضاعی و دختر زن رضاعی و زن پدر رضاعی و زن پسر رضاعی.
مسأله: هر گاه زنی از شیر مربوط به یک شوهر چندین بچّه را شیر دهد، همه آنان به یکدیگر و به شوهر و زنی که آنان را شیر داده محرم میشوند. همچنین اگر کسی دارای چند همسر است و هر کدام از آنان بچّه ای را شیر کامل دهند، آن بچّه ها به یکدیگر و به آن مرد و به همه آن زنان محرم میشوند.
مسأله: اگر زنی از شیر مربوط به یک شوهر، دختر و پسری را شیر کامل دهد، آن دختر و پسر به هم محرم میشوند ولی خواهر و برادر آنها به یکدیگر محرم نمیشوند.
مسأله: اگر کودکی با رعایت شرایط نُه گانه از زنی شیر بخورد، آن کودک نسبت به تمام فرزندان آن زن محرم است. ولی خواهران و برادران آن کودک میتوانند با فرزندان آن زن ازدواج کنند.
مسأله: هر گاه زنی کودکی را با رعایت شرایط نُه گانه شیر دهد، به برادرهای آن بچّه محرم نمیشود. همچنین خویشان آن زن به برادران و خواهران بچّه ای که شیر خورده محرم نمیشوند.
مسأله: هر گاه زنی کودکی را با رعایت شرایط نُه گانه شیر دهد، شوهر آن زن که شیر مربوط به اوست، به خواهران آن بچّه محرم نمیشود ولی احتیاط مستحب آن است که با آنان ازدواج نکند. همچنین خویشان شوهر با خواه ران و براد ران آن بچّه محرم نمیشوند.
مسأله: دختری را که زن شیر داده بر شوهر او حرام است، به شرط اینکه با آن زن نزدیکی کرده باشد.
مسأله: مرد نمیتواند با مادر رضاعی زن خود ازدواج کند، زیرا در حکم ماد رزن اوست.
مسأله: پسر نمیتواند با دختری که مادر یا مادر بزرگ او آن دختر را شیر کامل داده، ازدواج کند. همچنین اگر زن پدر (نامادری) از شیر مربوط به پدر او دختری را شیر داده باشد، پسر نمیتواند با آن دختر ازدواج کند.
مسأله: احتیاط مستحب آن است که زن، بچّه دختر خود را شیر کامل ندهد، همچنین بچّه ای را که شوهر دخترش از زن دیگر دارد.
مسأله: مانعی ندارد که زن، نوه پسری خود را شیر دهد.
مسأله: نوه های مادر رضاعی بر شیرخوار محرم هستند.
مسأله: اگر زنی نوه دختری خود را با رعایت شرایط نُه گانه شیر دهد، پدر آن کودک نمیتواند با خاله آن کودک (خواهرزن) ازدواج کند.
مسأله: ازدواج پسر زن شیرده با مادر کودک شیرخوار، مانعی ندارد.
مسأله: هر گاه زنی بچّه شیرخواری را با رعایت شرایط نُه گانه شیر دهد، پدر آن بچّه نمیتواند با دخترهایی که از آن زن به دنیا آمدهاند ازدواج کند و نیز بنابر احتیاط واجب نمیتواند دختر شوهری را که شیر مربوط به اوست به ازدواج خود درآورد، بلکه احتیاط واجب آن است که با دخترهای رضاعی او نیز ازدواج نکند. ولی ازدواج با دخترهای رضاعی آن زن از شوهر دیگر مانعی ندارد.
مسأله: اگر زنی برادر کسی را شیر دهد، به او محرم نمیشود ولی احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.
مسأله: اگر زنی بچّه های خواهر خود را شیر دهد، به پدر بچّه های شیرخوار محرم نمیشود ولی فرزندان این زن با پدر بچّه های شیرخوار محرم هستند.
مسأله: انسان با دختری که خواهرش یا زن برادر او از شیر مربوط به برادرش او را شیر کامل داده باشد، محرم است و نمیتواند با او ازدواج کند. همچنین ا گر خواهرزاده یا برادرزاده یا نوه خواهر یا نوه برادر انسان به دختری شیر داده باشد، آن دختر به این شخص محرم است و نمیتواند با او ازدواج کند.
مسأله: اگر زنی دختر برادر شوهر خود را شیر دهد، آن دختری که شیر زن برادر را خورده، نسبت به تمام فرزندان آن زن محرم است ولی سایر فرزندان آن دو برادر میتوانند با هم ازدواج کنند.
مسأله: اگر شخصی از زنی شیر خورده باشد و این زن پس از فوت شوهرش، شوهر دیگری انتخاب نموده و از هر دو شوهر دارای فرزندانی باشد، فرزندانی که این زن از هر دو شوهر دارد بر آن شخص محرم هستند و فرزندان این زن که از شوهر دوّم دارد نمیتوانند با فر زندان این شخص که از خانم مذکور شیر خورده ازدواج کنند.
مسأله: اگر زنی دختر عمّه یا دختر خاله کسی را شیر دهد، به او محرم نمیشود ولی احتیاط مستحب آن است که با او ازدواج نکند.
مسأله: ازدواج عموی کودک شیرخوار با دختر زن شیرده، مانعی ندارد.
مسأله: مردی که دو همسر دارد، اگر یکی از آن دو همسر، فرزند عموی زن دیگر را شیر دهد، زنی که فرزند عموی او شیر خورده، به شوهر خود حرام نمیشود.
مسأله: زن میتواند بدون اجاز ه شوهر، بچّه دیگری را شیر دهد به شرط آنکه حقّ شوهر از بین نرود. ولی جایز نیست بچّه ای را شیر دهد که به واسطه شیر دادن آن بچّه، نسبت به شوهر خود حرام شود.
مسأله: کسانی که به واسطه شیر خوردن با یکدیگر خویشاوند میشوند، مستحب است یکدیگر را احترام کنند ولی حقوق خویشاوندی ندارند و از یکدیگر ارث نمیبرند.
مسأله: مستحب است در صورت امکان، بچّه را دو سال تمام شیر دهند.
مسأله: شیر دادن به طفل بعد از دو سالگی حرام نیست.
مسأله: هیچ کس برای شیر دادن فرزند، بهتر و سزاوارتر از مادر نیست و بهتر است در برابر شیر دادن، مزدی از شوهر خود نگیرد ولی حق دارد بگیرد. و اگر مادر بخواهد بیشتر از دایه مزد بگیرد، شوهر میتواند بچّه را از او گرفته به دایه بدهد.
مسأله: در روایات آمده است دایه ای را باید برای طفل انتخاب کرد که دارای عقل و ایمان و عفّت و صورت نیکو باشد و از گرفتن دایه کم عقل یا غیر مؤمنه یا بد صورت و کج خلق یا زنازاده خودداری شود و همچنین از انتخاب دایه ای که بچّه او از زنا به دنیا آمده و شیرش شیر زنازاده است پرهیز شود.
مسأله: بهتر است زنها هر بچّه ای را شیر ندهند، زیرا ممکن است فراموش کنند به چه کسانی شیر داده اند و بعداً دو نفر محرم با یکدیگر ازدواج کنند. مخصوصاً در این ایّام که با وجود امکان استفاده از شیر خشک و امثال آن، کمتر ضرورتی برای شیر دادن به بچّه های دیگر وجود دارد.
مسأله: اگر زنی از شیر مربوط به شوهر خود، کسانی را که در زیر گفته میشود شیر دهد، شوهرش بر او حرام نمیشود ولی بهتر است این کار را نکند:
- برادر و خواهر خودش.
- عمو و عمّه و دایی و خاله خودش.
- عموزاده و دایی زاده خود.
- برادرزاده خود.
- برادر شوهر یا خواهر شوهر خود.
- خواهرزاده خود یا خواهرزاده شوهرش.
- عمو و عمّه و دایی و خاله شوهرش.
- نوه زن دیگر شوهر.